กังสดาล ระฆังแบน ระฆังวงเดือน ระฆังพม่า

กังสดาล

กังสดาล หรือมีอีกหลายชื่อเรียก ได้แก่ ระฆังแบน ระฆังวงเดือน ระฆังพม่า กังสดาล จัดเป็นเครื่องตีชนิดหนึ่ง ตีให้เกิดเสียงคล้ายระฆัง จึงมีการนำเอากังสดาลไปใช้ในวงมโหรีเป็นเครื่องดนตรีชนิดหนึ่ง และมีการนำไปใช้ในพิธีกรรมทางศาสนา กังสดาล ทำจากโลหะทองเหลือง มีลักษณะเป็นแผ่นขนาดต่างๆ จึงมีคนเรียก ระฆังแบน มีรูปทรงต่างๆ แต่ที่นิยมคือ ทรงค้างคาวกางปีก ซึ่งได้รับอิทธิพลมาจากประเทศจีน คือ คนจีนเชื่อกันว่า ค้างคาวเป็นสัตว์ที่ใช้ชีวิตในที่สูง ตั้งแต่เกิดจนตาย กินนอนบนที่สูง ดังนั้น ค้างคาวจึงเปรียบเสมือนความเจริญรุ่งเรือง สติปัญญาสูงส่ง

กังสดาล เป็นเครื่องดนตรีเก่าแก่ชนิดหนึ่งของไทยและเพื่อนบ้านใกล้เคียง ทั้งพม่า จีนสิบสองปันนา ลาว เขมร มีมาตั้งแต่สมัยสุโขทัย ดังปรากฏในหลักฐานในไตรภูมิพระร่วงตอนหนึ่งว่า "ประชาชนรื่นเริงสนุกสนาน บรรเลงดนตรี ดีด สี ตี เป่า พื้นฆ้อง กลอง แตรสังห์ ระฆัง กังสดาล มโหระทึก"

สำหรับประเทศไทย หลักฐานที่ได้ชื่อว่าเก่าแก่ที่สุดเท่าที่ค้นพบ และมีการกล่าวถึงกังสดาลไว้อย่างชัดเจนคือ ศิลาจาลึกวัดพระยืน จังหวัดลำพูน ซึ่งพระยากือนาลึกกษัตริย์ลำดับที่ 6 แห่งราชวงศ์มังราย โปรดให้จารึกขึ้นเมื่อ พศ. 1913 มีการระบุชื่อเครื่องดนตรีนานาชนิด ที่ใช้ประกอบขบวนแห่ต้อนรับ พระสุมนเถระ ที่พระยากือนา ได้อาราธนาจากสุโขทัยให้มาเป็นสังฆราชในอาณาจักรล้านนา ความว่า "ตีพาทย์ ดังพิณ ฆ้อง กลอง ปี่สรไน พิสณญชัย ตะเทียด กาหลง แตรสังข์มาน กังสดาล มรทงค์ คงเดือด เสียงเลือด เสียงก้อง"

สำหรับกังสดาลทรงค้างคาวกางปีกนั้น บางครั้งเรียก ระฆังวงเดือน ด้านบนกังสดาลมีรูไว้แขวน ใช้ไม้ตีให้ดัง เป็นเครื่องบอกสัญญาณของพระสงฆ์ในสมัยโบราณ และใช้ประกอบบรรเลงดนตรีในบางโอกาส ที่พม่านิยมใช้กังสดาลในการประกอบพิธีทางศาสนา เช่นก่่อนทำบุญ หรือทำบุญเสร็จแผ่เมตตาก็จะตีกังสดาลเพื่อให้ผู้ที่ได้ยินร่วมอนุโมทนาบุญด้วย ก่อนที่พระสงฆ์จะทำวัดสวดมนต์ ก็จะใช้กังสดาลตีให้สัญญาณว่า ถึงเวลาสวดมนต์แล้ว และตอนพระออกบิณฑบาตร เด็กวัดก็จะตีกังสดาล เพื่อเป็นสัญญาณญาติโยมว่า พระท่านกำลังจะมา ด้วยความที่พม่านิยมใช้กัลสดาลมาก ขนาดที่ว่ามีกันทุกบ้าน และใช้ในชีวิตประจำวัน ทำให้บางคนเรียกกังสดาลว่า ระฆังพม่าก็มี

ปัจจุบัน กังสดาลทรงค้างคาวกางปีก ที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในโลก ประดิษฐานอยู่ที่วัดมหามัยมุณี เมืองอมรปุระ จังหวัดมัณฑะเลย์ ประเทศพม่า เกิดจากความศรัทธาของชาวพม่า ที่ได้รวบรวมเครื่องใช้โลหะสำริด และทองเหลือง มารวบรวมถวายวัดนำมาหล่อเป็นกังสดาลทรงค้างคาวกางปีกขนาดใหญ่ เพื่อถวายเป็นเครื่องประกอบพิธีกรรมและพุทธบูชาแด่ พระมหามัยมุณี

นอกจากประโยชน์นำไปใช้ในพิธีกรรมทางศาสนา และเครื่องดนตรีแล้ว ปัจจุบัน นิยมนำเอากังสดาล โดยเฉพาะกังสดาลทรงค้างคาวกางปีก มาใช้เพื่อการประดับตกแต่งสถานที่เช่น บ้านเรือน สำนักงาน ร้านค้า โรงแรม รีสอร์ท สปา ฯลฯ เพื่อความสวยงาม และเป็นการเสริมฮวงจุ้ยแก่คนที่อาศัยอยู๋ในสถานที่แห่งนั้น

#กังสดาล #กังสดาลค้างคาวกางปีก #กังสดาลอินเดีย #กังสดาลพม่า #กังสดาลจีน #ระฆังแบน #ระฆังวงเดือน #ระฆังพม่า #สยามเบลล์ #siambell #metalbronzegong #bronzegong #gandsadan